Урад паабяцаў, што ў наступным годзе рэальныя даходы беларусаў у сярэднім вырастуць на 3,5%. Пры гэтым эканамісты скептычна ставяцца да планаў па росце эканомікі. Ці могуць у такім выпадку павялічвацца заробкі і за кошт чаго, «Люстэрку» патлумачыў старшы навуковы супрацоўнік BEROC, эканаміст Дзмітрый Крук.
Звычайна рост рэальных даходаў насельніцтва блізкі да тэмпаў росту ВУП. Але гэтая залежнасць можа парушацца ў выпадках структурных змяненняў у эканоміцы, кажа Дзмітрый Крук. Адна з прычын, з якой гэта часам здараецца ў нашай краіне, — штучнае стымуляванне, то-бок калі рост заробкаў падтрымліваюць штучна (мерамі манетарнай і фіскальнай палітыкі, гэта значыць за кошт улівання грошай у эканоміку, танных крэдытаў і карэктавання падатковай нагрузкі). Але ў 2023 годзе да гэтага дадалася і іншая прычына — масавая міграцыя і яе ўплыў на рынак працы.
— Людзі, якія выязджаюць, вызваляюць працоўныя месцы — і ў многіх фірмах становіцца досыць актуальнай праблема недахопу кадраў, — кажа Дзмітрый Крук.
Апытанні бізнесу, якія праводзіць даследчы цэнтр, паказваюць, што праблема недахопу кадраў апошнім часам выйшла ў топ самых вострых.
— У нас дамінуе міф, што ў нас куча залішняй працоўнай сілы. Але ў новых умовах пасля праведзенай міграцыі (думаю, яна яшчэ не дасягнула сваіх межаў) вялікім выклікам будзе яе недахоп, — тлумачыць эканаміст. — Што адбываецца цяпер? Тыя фірмы, якія змаглі досыць хутка выйсці з рэцэсіі, з-пад уплыву санкцый, падладзіцца пад новае асяроддзе, яны актыўна нарошчваюць зарплату, разумеючы, што канкурэнцыя на рынку працы становіцца больш інтэнсіўнай.
Гэта з’ява таксама адлюстроўваецца ў структуры выдаткаў кампаній, кажа эксперт: доля іх выдаткаў на зарплату ў 2023 годзе пачала павялічвацца.
— Адсюль вынікае выснова пра тое, што нават фірмы, у якіх па-ранейшаму фінансавае становішча далёка не бліскучае, ідуць на павышэнне заробкаў, каб прыстасавацца да сітуацыі недахопу працоўнай сілы. То-бок для шэрагу фірмаў сітуацыя можа выглядаць наступным чынам: я пайду насуперак і на шкоду свайму ўласнаму фінансаваму становішчу як фірмы, ахвярую сваёй рэнтабельнасцю, але буду павышаць заробкі, каб не застацца наогул без работнікаў і не аказацца ў сітуацыі, калі не змагу вырабляць, — тлумачыць эканаміст.
Калі грамадска-палітычная сітуацыя ў Беларусі ў 2024 годзе не зменіцца, то праблема міграцыі нікуды не знікне. Значыць, пытанне нарошчвання заробкаў, часам нават на шкоду фінансаваму становішчу фірмы, будзе стаяць перад усё большай колькасцю бізнесу.
— Таму калі дапусціць, што ВУП выйдзе да верхняй мяжы майго ранейшага прагнозу (то-бок да росту на 1%), магу дапусціць імавернасць росту рэальных заробкаў на 3−3, 5%. Іншымі словамі, у гэтым выпадку імавернасць такога росту не настолькі нізкая, як у выпадку [прагназаванага ўладамі росту] ВУП на 3,8%, — адзначае эксперт. — Тут ключавое пытанне ў тым, якая фінансавая падушка ёсць у фірмаў, каб працягнуць падладжвацца пад дэфіцыт рынку працы, і ў якой меры яны гатовыя будуць прыносіць у ахвяру свой фінансавы стан, спрабуючы адрэагаваць на выклік недахопу кадраў на рынку працы.
Чытайце таксама
